Με γνωμοδότησή του ο Υπεύθυνος Προστασίας Δεδομένων (Data Protection Officer) του Υπουργείου Υγείας παρέχει διευκρινίσεις αναφορικά με πανομοιότυπες και τυποποιημένες «ΔΗΛΩΣΕΙΣ Άσκησης του δικαιώματος περιορισμού της επεξεργασίας των προσωπικών δεδομένων μου που περιέχονται στην Βάση Δεδομένων Συστήματος Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης κατ’ άρθρο 18 παρ. 1 περ. β΄ ΓΚΠΔ» προς το Υπουργείο Υγείας.
Όπως αναφέρεται στη γνωμοδότηση, με τις δηλώσεις αυτές τα ενδιαφερόμενα φυσικά πρόσωπα, ως υπόχρεα εμβολιασμού και ως υποκείμενα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, δηλώνουν ότι ασκούν το δικαίωμα περιορισμού, σύμφωνα με τα διαλαμβανόμενα στο άρθρο 18 παρ. 1 περ. β΄ ΓΚΠΔ.
Οι ενδιαφερόμενοι προβάλλουν, μεταξύ άλλων, τον ισχυρισμό ότι «η επεξεργασία των προσωπικών δεδομένων που περιέχονται στην Βάση Δεδομένων Συστήματος Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης είναι παράνομη για οποιονδήποτε άλλο σκοπό πλην των αναφερομένων στο ν. 3892/2010 και δη είναι παράνομη η επεξεργασία και η χρήση τους για την κατάρτιση της λίστας που αναφέρεται στο άρθρο 2 παρ. 2 της υπ’ αριθμ. ΓΠ οικ 7586 ΚΥΑ των Υπουργών Οικονομικών – Υγείας – Επικράτειας και του Διοικητή της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων με σκοπό την επιβολή του προστίμου του άρθρου 24 ν. 4865/2021.».
Σύμφωνα με τη γνωμοδότηση, οι ισχυρισμοί των ενδιαφερομένων είναι παντελώς αβάσιμοι για μία σειρά από λόγους. Μεταξύ άλλων, τονίζεται ότι η «ένδειξη χρήσης συνταγογράφησης», στην οποία αναφέρονται οι ενδιαφερόμενοι, δεν συνίσταται στην αποκάλυψη και διαβίβαση δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα ειδικής κατηγορίας (σχετικών με την υγεία) των ενδιαφερομένων υποκειμένων από το Υπουργείο Υγείας, ως υπεύθυνο επεξεργασίας, στην ΓΓΠΣΔΔ, ως διακριτό υπεύθυνο επεξεργασίας. Πρόκειται απλά για απάντηση στο ερώτημα (ανά ενδιαφερόμενο πρόσωπο) εάν προκύπτει από τα στοιχεία, που τηρούνται στο ΣΗΣ, ότι το ενδιαφερόμενο πρόσωπο έχει κάνει χρήση ή όχι συνταγογράφησης εντός τελευταίας πενταετίας, προκειμένου να συνεκτιμηθεί το γεγονός αυτό για τον προσδιορισμό του ενδιαφερομένου ως προσώπου, που διαβιεί εντός της ελληνικής επικράτειας την τελευταία πενταετία, και είναι υπόχρεο εμβολιασμού κατά της COVID-19.
Όπως επισημαίνει στη γνωμοδότηση, η ανάγκη αντιμετώπισης της πανδημίας COVID-19 δεν επιτρέπεται να οδηγεί σε παραβιάσεις του θεμελιώδους δικαιώματος του ατόμου στην προστασία έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, ωστόσο, στην υπό κρίση υπόθεση, δεν διαπιστώθηκαν τέτοιες παραβιάσεις.
Η γνωμοδότηση καταλήγει στο συμπέρασμα ότι:
(α) Οι διαλαμβανόμενοι στις υπό κρίση πανομοιότυπες και τυποποιημένες «ΔΗΛΩΣΕΙΣ Άσκησης του δικαιώματος περιορισμού της επεξεργασίας των προσωπικών δεδομένων μου που περιέχονται στην Βάση Δεδομένων Συστήματος Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης κατ’ άρθρο 18 παρ. 1 περ. β΄ ΓΚΠΔ» προς το Υπουργείο Υγείας ισχυρισμοί τυγχάνουν παντελώς αβάσιμοι, στο μέτρο που επικαλούνται υποτιθέμενες παραβιάσεις του δικαιώματος κάθε ενδιαφερομένου στην προστασία έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.
(β) Το Υπουργείο Υγείας, ως υπεύθυνος επεξεργασίας, δύναται να απορρίψει το αίτημα περιορισμού στην επεξεργασία, που έχει ασκήσει κάθε ενδιαφερόμενος κατά τα προαναφερόμενα, στη βάση της γνωμοδότησης του Υπευθύνου Προστασίας Δεδομένων (DPO) του Υπουργείου Υγείας.
Αναλυτική η γνωμοδότηση αναφέρει:
1. Καταρχάς, οι προϋποθέσεις ορισμού Υπευθύνου Προστασίας Δεδομένων (ΥΠΔ / DPO), η θέση (status) του ΥΠΔ και τα καθήκοντά του στο Υπουργείο Υγείας προβλέπονται ρητά και απευθείας από τις διατάξεις των άρθρων 37-39 του ΓΚΠΔ, τις διατάξεις του άρθρου 32Α του ΠΔ 121/2017 Οργανισμός του Υπουργείου Υγείας, όπως αυτές ισχύουν βάσει του άρθρου 82 του Ν. 4600/2019 για τη «Σύσταση Αυτοτελούς Γραφείου Υπευθύνου Προστασίας Δεδομένων» στο Υπουργείο Υγείας, και των άρθρων 6 έως και 8 του Ν. 4624/2019.
Από τις ως άνω διατάξεις τόσο του ΓΚΠΔ, του Ν. 4624/2019 όσο και του άρθρου 32Α του ΠΔ 121/2017 προκύπτει ότι ο DPO του Υπουργείου Υγείας λειτουργεί σε καθεστώς πλήρους ανεξαρτησίας κατά την άσκηση των καθηκόντων του, αποτελεί σημείο επαφής ιδίως με την ΑΠΔΠΧ αλλά και με κάθε άλλη αρχή, σχετικά με ζητήματα προστασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και παρακολουθεί και εποπτεύει τη συμμόρφωση με το ΓΚΠΔ, με άλλες διατάξεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή με εθνικές ρυθμίσεις σχετικά με την προστασία δεδομένων και με τις πολιτικές του Υπουργείου Υγείας, των εποπτευόμενων από αυτό φορέων και των εκτελούντων την επεξεργασία για λογαριασμό του Υπουργείου Υγείας και των εποπτευόμενων από αυτό φορέων.
Στο πλαίσιο αυτό, ο DPO του Υπουργείου Υγείας έχει σαφώς αρμοδιότητα να γνωμοδοτήσει σχετικά με τα ζητήματα επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, που αφορούν την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα στο Σύστημα Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης (ΣΗΣ), που τηρεί η ΗΔΙΚΑ ΑΕ ως εκτελούσα την επεξεργασία για λογαριασμό του Υπουργείου Υγείας, στη βάση των διατάξεων ιδίως του Ν. 3892/2010. Υπογραμμίζω ότι, όπως παγίως γίνεται δεκτό στο δίκαιο της προστασίας του ατόμου έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, η επιχείρηση νομικού χαρακτηρισμού του υπευθύνου επεξεργασίας εδράζεται σε νομικά και οντολογικά στοιχεία και, υπό την έννοια αυτή, η θέση του Υπουργείου Υγείας ως υπευθύνου επεξεργασίας του ΣΗΣ παρίσταται ως αναμφίβολη.
2. Το άρθρο 24 του Ν. 4865/2021 (Α΄ 238) για την Υποχρεωτικότητα εμβολιασμού ορίζει τα ακόλουθα:
«1. Για επιτακτικούς λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας, εμβολιάζονται υποχρεωτικά κατά του κορωνοϊού COVID-19 όλα τα φυσικά πρόσωπα που έχουν την κατοικία ή τη συνήθη διαμονή τους εντός της Ελληνικής Επικράτειας και έχουν γεννηθεί έως και την 31η.12.1961. Τα πρόσωπα του πρώτου εδαφίου πρέπει να έχουν λάβει την πρώτη ή τη μοναδική δόση έως και την 16η Ιανουαρίου 2022, η δε ολοκλήρωση του εμβολιαστικού κύκλου πρέπει να γίνει σύμφωνα με τις προβλεπόμενες διαδικασίες και στον προβλεπόμενο χρόνο.
2. Δεν υπέχουν την υποχρέωση της παρ. 1: (α) όσοι έχουν νοσήσει και για διάστημα εκατόν ογδόντα (180) ημερών από τη νόσηση και (β) όσοι έχουν αποδεδειγμένους λόγους υγείας που εμποδίζουν τη διενέργεια του εμβολίου, σύμφωνα με την υπό στοιχεία Δ1α/Γ.Π.οικ.50933/13.8.2021 κοινή απόφαση του Υπουργού και του Αναπληρωτή Υπουργού Υγείας (Β’ 3794), όπως εκάστοτε ισχύει. Ειδικώς, τα άτομα με αναπηρία που αδυνατούν να υποβληθούν στη διαδικασία του εμβολιασμού για αντικειμενικούς λόγους, που σχετίζονται με την πραγματική τους κατάσταση, ως συνέπεια των παθήσεών τους, όπως οι βαριές περιπτώσεις αυτισμού και επιληψίας, δύνανται να εξαιρούνται από την υποχρέωση εμβολιασμού, ύστερα από αιτιολογημένη εισήγηση του θεράποντος ιατρού τους και κατόπιν έγκρισης από τις επιτροπές ανά υγειονομική περιφέρεια της ανωτέρω κοινής υπουργικής απόφασης. Δεν εμπίπτουν, επίσης, στο πεδίο εφαρμογής του παρόντος οι κατηγορίες εργαζομένων που υποχρεούνται σε εμβολιασμό κατ’ εφαρμογή του άρθρου 206 του ν. 4820/2021 (Α’ 130).
3. Η συμμόρφωση με την υποχρέωση του παρόντος άρθρου αποδεικνύεται διαζευκτικά μέσω: α) Ψηφιακού Πιστοποιητικού COVID-19 της Ε.Ε. (EU Digital COVID Certificate EUDCC) του Κανονισμού (ΕΕ) 2021/953 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 14ης Ιουνίου 2021 και του άρθρου πρώτου της από 30.5.2021 Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου (Α’ 87), η οποία κυρώθηκε με το άρθρο 1 του ν. 4806/2021 (Α’ 95) με πληροφορίες σχετικά με την κατάσταση του φυσικού προσώπου-κατόχου του όσον αφορά στον εμβολιασμό ή στη νόσηση από τον κορωνοϊό COVID19, β) βεβαίωσης εμβολιασμού της παρ. 5 του άρθρου 55 του ν. 4764/2020 (Α’ 256), γ) βεβαίωσης νόσησης που επιβεβαιώνεται με θετικό διαγνωστικό έλεγχο της παρ. 1 του άρθρου 5 της υπ’ αρ. 2650/10.4.2020 (Β’ 1298) κοινής απόφασης των Υπουργών Υγείας και Επικρατείας, δ) ισοδύναμου πιστοποιητικού ή βεβαίωσης τρίτης χώρας.
4. Στην περίπτωση μη τήρησης της υποχρέωσης της παρ. 1 επιβάλλεται διοικητικό πρόστιμο εκατό (100) ευρώ μηνιαίως. Στην περίπτωση διενέργειας της πρώτης δόσης έως και τη δεκάτη πέμπτη ημέρα του μήνα και ολοκλήρωσης του εμβολιαστικού κύκλου σύμφωνα με τις προβλεπόμενες διαδικασίες και στον προβλεπόμενο χρόνο, ειδικώς για τον μήνα αυτόν, επιβάλλεται διοικητικό πρόστιμο πενήντα (50) ευρώ. Σε περίπτωση διενέργειας της πρώτης δόσης από τη δέκατη έκτη ημέρα του μήνα και εντεύθεν, επιβάλλεται το σύνολο της κύρωσης του πρώτου εδαφίου. Ειδικώς για τον μήνα Ιανουάριο 2022, για την παραβίαση της υποχρέωσης της παρ. 1 επιβάλλεται διοικητικό πρόστιμο πενήντα (50) ευρώ. Οι κυρώσεις της παρούσας αίρονται από την πρώτη μέρα του επόμενου μήνα από την πραγματοποίηση της πρώτης δόσης. Σε περίπτωση μη ολοκλήρωσης του εμβολιαστικού κύκλου, σύμφωνα με τις προβλεπόμενες διαδικασίες και στον προβλεπόμενο χρόνο, οι κυρώσεις επιβάλλονται από το χρονικό σημείο θεμελίωσης της σχετικής υποχρέωσης, σύμφωνα με την παρ. 1. Το σχετικό πρόστιμο βεβαιώνεται και εισπράττεται αμελλητί από την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων σύμφωνα με τον Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων (ν.δ. 356/1974, Α’ 90 [ΚΕΔΕ]).
5. Για την επιβολή του διοικητικού προστίμου της παρ. 4 διαβιβάζονται περιοδικά τα αναγκαία προσωπικά δεδομένα, όπως ονοματεπώνυμο, πατρώνυμο, μητρώνυμο, ημερομηνία γέννησης και Αριθμός Μητρώου Κοινωνικής Ασφάλισης, με τήρηση όλων των σχετικών εγγυήσεων και εφαρμοζομένου του άρθρου 22 του Κανονισμού (ΕΕ) 2016/679 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 27ης Απριλίου 2016, για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και για την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων αυτών και την κατάργηση της Οδηγίας 95/46/ΕΚ για την Προστασία Δεδομένων [ΓΚΠΔ] (L 119), από την εταιρεία με την επωνυμία «Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση Κοινωνικής Ασφάλισης» (ΗΔΙΚΑ Α.Ε.) στη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων Δημόσιας Διοίκησης (ΓΓΠΣΔΔ) του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, προκειμένου να προσδιορισθεί ο Αριθμός Φορολογικού Μητρώου των υπόχρεων φυσικών προσώπων. Στη συνέχεια, η ΓΓΠΣΔΔ διαβιβάζει τα στοιχεία του πρώτου εδαφίου στην ΑΑΔΕ. Το Υπουργείο Υγείας και η ΗΔΙΚΑ Α.Ε. έχουν την ιδιότητα του Υπευθύνου Επεξεργασίας και της Εκτελούσας την Επεξεργασία, σύμφωνα με τις περ. 7 και 8 του άρθρου 1 του ΓΚΠΔ αντίστοιχα, όπως ορίζεται στα άρθρα 55 και 55Α του ν. 4764/2020 (Α’ 256) και στο άρθρο 29 της από 30.3.2020 Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου (Α’ 75), η οποία κυρώθηκε με το άρθρο 1 του ν. 4684/2020 (Α’ 86). Η ΑΑΔΕ ορίζεται ως ανεξάρτητος Υπεύθυνος Επεξεργασίας αποκλειστικά για τον σκοπό της βεβαίωσης και είσπραξης των δημοσίων εσόδων κατά τον ΚΕΔΕ και υπό αυτήν την ιδιότητα διασφαλίζει την προστασία των δικαιωμάτων των προσώπων, της ιδιωτικής ζωής και των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, σύμφωνα με το ενωσιακό και εθνικό δίκαιο και, ιδίως, σύμφωνα με τις διατάξεις του ΓΚΠΔ και του ν. 4624/2019 (Α’ 137). Η ΓΓΠΣΔΔ ορίζεται ως ανεξάρτητος Υπεύθυνος Επεξεργασίας για τον σκοπό της ταυτοποίησης των υπόχρεων φυσικών προσώπων.
6. Οι πόροι που συγκεντρώνονται από την επιβολή των κυρώσεων της παρ. 4 αξιοποιούνται αποκλειστικά για την ενίσχυση του Εθνικού Συστήματος Υγείας, στο πλαίσιο της αντιμετώπισης του κορωνοϊού COVID-19.
7. α) Με κοινή απόφαση των Υπουργών Υγείας, Οικονομικών, Ψηφιακής Διακυβέρνησης και του Διοικητή της ΑΑΔΕ, δύνανται να καθορίζονται: αα) η διαδικασία προσδιορισμού από την Η.ΔΙ.Κ.Α. των φυσικών προσώπων που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του παρόντος, τα αναγκαία δεδομένα για τον προσδιορισμό του Αριθμού Φορολογικού Μητρώου των υπόχρεων σε εμβολιασμό φυσικών προσώπων, ο τρόπος διαβίβασης αυτών και οι αναγκαίες διαλειτουργικότητες με μητρώα του δημοσίου τομέα για την ταυτοποίηση των ανωτέρω προσώπων, οι ειδικότεροι όροι και τα αναγκαία τεχνικά και οργανωτικά μέτρα προστασίας των προσωπικών δεδομένων, ο χρόνος τήρησης αυτών, καθώς και τα ζητήματα άσκησης των δικαιωμάτων των υποκειμένων, αβ) οι διαδικασίες ελέγχων, διαπίστωσης των παρα βάσεων, βεβαίωσης και είσπραξης του διοικητικού προστίμου, και αγ) κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια για την εφαρμογή του παρόντος. β) Με κοινή απόφαση των Υπουργών Υγείας και Οικονομικών, καθορίζονται ο τρόπος και η διαδικασία διάθεσης των πόρων που προέρχονται από την επιβολή των κυρώσεων του παρόντος άρθρου. γ) Με απόφαση του Υπουργού Υγείας, δύναται να τροποποιείται η ημερομηνία του πρώτου εδαφίου της παρ. 1, προκειμένου το παρόν να εφαρμόζεται σε φυσικά πρόσωπα που συμπληρώνουν το εξηκοστό (60ό) έτος της ηλικίας τους μετά την 31η.12.2021. δ) Με απόφαση του Υπουργού Υγείας, λαμβανομένων υπόψη των επίκαιρων επιδημιολογικών δεδομένων, καθορίζεται ο χρόνος λήξης της ισχύος του παρόντος».
3. Οι προαναφερόμενες διατάξεις του άρθρου 24 του Ν. 4865/2021 (Α΄ 238) για την Υποχρεωτικότητα εμβολιασμού, οι οποίες θεσπίζουν υποχρέωση εμβολιασμού κατά του κορωνοϊού COVID-19 σε όλα τα φυσικά πρόσωπα που έχουν την κατοικία ή τη συνήθη διαμονή τους εντός της Ελληνικής Επικράτειας και έχουν γεννηθεί έως και την 31η.12.1961, εισάγουν – κατά την άποψη μου – συνταγματικά ανεκτή προσβολή των δικαιωμάτων στην ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας και στην ιδιωτική ζωή του ατόμου, λαμβανομένων υπόψη των κριτηρίων που έχουν τεθεί στην ελληνική έννομη τάξη ιδίως από τη νομολογία του ΣτΕ και, ειδικότερα, από την απόφαση του ΣτΕ 2387/2020. Επισημαίνω ότι, σύμφωνα με την απόφαση του ΣτΕ 2387/2020, οποιοδήποτε μέτρο υποχρεωτικού εμβολιασμού – και μάλιστα, ανεξάρτητα από την ύπαρξη ή μη πανδημίας – συνιστά καταρχήν συνταγματικά ανεκτή προσβολή των δικαιωμάτων στην ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας και στην ιδιωτική ζωή του ατόμου, υπό τις εξής δύο προϋποθέσεις: (α) εφόσον προβλέπεται από ειδική νομοθεσία, η οποία να υιοθετεί πλήρως τα έγκυρα και τεκμηριωμένα επιστημονικά, ιατρικά και επιδημιολογικά πορίσματα στον αντίστοιχο τομέα και (β) εφόσον παρέχεται, από τις ίδιες διατάξεις, δυνατότητα εξαίρεσης από τον εμβολιασμό σε ειδικές ατομικές περιπτώσεις, για τις οποίες αυτός αντενδείκνυται (Βλ. σχετικά Ζωγραφόπουλος Δ., «Υποχρεωτικός εμβολιασμός για την προστασία της δημόσιας υγείας – Συνταγματικότητα μέτρου. Με αφορμή την απόφαση ΣτΕ 2387/2020», ΣΥΝΗΓΟΡΟΣ, Τ. 142, Νοέμβριος – Δεκέμβριος 2020, σσ. 44- 49). Οι δύο αυτές προϋποθέσεις (προσδιορισμός εκ του νόμου των υπόχρεων προσώπων για εμβολιασμό κατά του κορωνοϊού COVID-19 και παροχή, από τις ίδιες διατάξεις, δυνατότητας εξαίρεσης από τον εμβολιασμό σε ειδικές ατομικές περιπτώσεις, για τις οποίες αυτός αντενδείκνυται) καταρχήν πληρούνται από τις διατάξεις του άρθρου 24 του Ν. 4865/2021.
4. Με βάση τα διαλαμβανόμενα στην παρ. 7 περ. (α) του άρθρου 24 του Ν. 4865/2021 εκδόθηκε, στη συνέχεια, η ως άνω ΚΥΑ υπ’ αρ. ΓΠ.οικ. 7586/2022 «Καθορισμός διαδικασίας προσδιορισμού των υπόχρεων προσώπων και επιβολής του διοικητικού προστίμου της παρ. 4 του άρθρου 24 του ν. 4865/2021 (Α΄ 238)» (ΦΕΚ Β΄, 608), των Υπουργών Οικονομικών – Υγείας – Επικρατείας και του Διοικητή της ΑΑΔΕ. Κατά την άποψή μου, τόσο οι προαναφερόμενες διατάξεις του άρθρου 24 του Ν. 4865/2021 όσο και οι διατάξεις της εν λόγω ΚΥΑ θεσπίζουν περιορισμούς στο δικαίωμα του ατόμου στην προστασία έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, οι οποίοι συνάδουν καταρχήν προς τις διατάξεις ανώτερης τυπικής ισχύος του άρθρου 23 του ΓΚΠΔ (GDPR), καθόσον οι εν λόγω περιορισμοί στο δικαίωμα του ατόμου στην προστασία έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα: (α) έχουν εισαχθεί με νομοθετικά μέτρα, (β) όντως σέβονται την ουσία των θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών και συνιστούν – κατά την κρίση μου – αναγκαίο και αναλογικό μέτρο σε μια δημοκρατική κοινωνία για τη διασφάλιση της προστασίας της δημόσιας υγείας, και (γ) τα νομοθετικά μέτρα, που τους εισάγουν περιέχουν, όντως συγκεκριμένες διατάξεις σχετικά με τις απαιτήσεις της παρ. 2 του άρθρου 23 του ΓΚΠΔ (GDPR) (Βλ. σχετικά ιδίως Ζωγραφόπουλος Δ., «Πανδημία και Προσωπικά Δεδομένα, in Συλλογικό, «Covid-19. Πρακτικά ζητήματα έννομης προστασίας», Εκδόσεις ΝΟΜΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ, Αθήνα, 2021, 440 σελ., σσ. 323-367, EDPB, «Guidelines 10/2020 on restrictions under Article 23 GDPR. Version 2.0. Adopted on 13 October 2021», 20 σελ.. Βλ. επίσης ιδίως ΔΕΕ, Απόφαση της 24ης Φεβρουαρίου 2022, στην υπόθεση C‑175/20, «SS» SIA κατά Valsts ieņēmumu dienests).
5. Με τις ως άνω υπό κρίση πανομοιότυπες και τυποποιημένες «ΔΗΛΩΣΕΙΣ Άσκησης του δικαιώματος περιορισμού της επεξεργασίας των προσωπικών δεδομένων μου που περιέχονται στην Βάση Δεδομένων Συστήματος Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης κατ’ άρθρο 18 παρ. 1 περ. β΄ ΓΚΠΔ», τα ενδιαφερόμενα φυσικά πρόσωπα, ως υπόχρεα εμβολιασμού κατά τα προαναφερόμενα και ως υποκείμενα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, δηλώνουν ότι ασκούν το δικαίωμα περιορισμού, σύμφωνα με τα διαλαμβανόμενα στο άρθρο 18 παρ. 1 περ. β΄ ΓΚΠΔ, που ορίζει ότι : «1.Το υποκείμενο των δεδομένων δικαιούται να εξασφαλίζει από τον υπεύθυνο επεξεργασίας τον περιορισμό της επεξεργασίας, όταν ισχύει ένα από τα ακόλουθα: (…) β) η επεξεργασία είναι παράνομη και το υποκείμενο των δεδομένων αντιτάσσεται στη διαγραφή των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και ζητεί, αντ’ αυτής, τον περιορισμό της χρήσης τους, (…)». Οι ενδιαφερόμενοι προβάλλουν τους εξής ισχυρισμούς: «1. Με την υπ’ αριθμ. ΓΠ οικ 7586 ΚΥΑ των Υπουργών Οικονομικών – Υγείας – Επικράτειας και του Διοικητή της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων που δημοσιεύθηκε στις 12.2.2022 στο υπ’ αριθ. 608 ΦΕΚ (Τ. Β’), η οποία εκδόθηκε για το καθορισμό της διαδικασίας προσδιορισμού των υποχρέων προσώπων και επιβολής του διοικητικού προστίμου της παρ. 4 του άρθρου 24 του ν. 4865/2021, μεταξύ άλλων ορίζεται η ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΛΙΣΤΑΣ από την ανώνυμη εταιρεία με την επωνυμία “Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση Κοινωνικής Ασφάλισης” (ΗΔΙΚΑ Α.Ε) με τα φυσικά πρόσωπα που έχουν γεννηθεί έως και την 31.12.1961 και εντάσσονται στην παρ. 1 του άρθρου 24 του ν. 4865/2021, η οποία περιλαμβάνει τα εξής στοιχεία (i) ονοματεπώνυμο, πατρώνυμο, μητρώνυμο, ημερομηνία γέννησης, Αριθμό Μητρώου Κοινωνικής Ασφάλισης (Α.Μ.Κ.Α) ή Προσωρινός Αριθμός Ασφάλισης και Υγειονομικής Περίθαλψης Αλλοδαπού (Π.Α.Α.Υ.Π.Α) ή Προσωρινός Αριθμός Μητρώου Κοινωνικής Ασφάλισης (Π.Α.Μ.Κ.Α) (ii) ένδειξη σχετικά με τη συμμόρφωσή τους με την υποχρέωση εμβολιασμού για την επιβολή μισού ή πλήρους προστίμου (iii) ένδειξη χρήσης συνταγογράφησης εντός
τελευταίας πενταετίας. (άρθρο 2 παρ. 2). 2. Η “ένδειξη χρήσης συνταγογράφησης” δεικνύει ότι η εν λόγω λίστα θα καταρτιστεί βάσει των στοιχείων που έχουν συλλεγεί στη Βάση Δεδομένων Συστήματος Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης του άρθρου 6 του ν. 3892/2010, την οποία τηρεί και συντηρεί ο φορέας “Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση Κοινωνικής Ασφάλισης – ΗΔΙΚΑ Α.Ε.” για λογαριασμό της Γενικής Γραμματείας Κοινωνικών Ασφαλίσεων. 3. Επειδή η επεξεργασία των προσωπικών δεδομένων μου που περιέχονται στην Βάση Δεδομένων Συστήματος Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης είναι παράνομη για οποιονδήποτε άλλο σκοπό πλην των αναφερομένων στο ν. 3892/2010 και δη είναι παράνομη η επεξεργασία και η χρήση τους για την κατάρτιση της λίστας που αναφέρεται στο άρθρο 2 παρ. 2 της υπ’ αριθμ. ΓΠ οικ 7586 ΚΥΑ των Υπουργών Οικονομικών – Υγείας – Επικράτειας και του Διοικητή της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων με σκοπό την επιβολή του προστίμου του άρθρου 24 ν. 4865/2021.». Με βάση τους ισχυρισμούς αυτούς, οι ενδιαφερόμενοι προβαίνουν στην εξής δήλωση: «ΔΗΛΩΝΩ ότι ασκώ το δικαίωμα που μου παρέχει το άρθρο 18 παρ. 1 περ β’ του ΓΚΠΔ για τον περιορισμό της χρήσης των προσωπικών δεδομένων μου που περιέχονται στην Βάση Δεδομένων Συστήματος Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης και ζητώ να μην καταγραφούν στη λίστα του άρθρου 2 παρ. 2 της υπ’ αριθμ. ΓΠ οικ 7586 ΚΥΑ των Υπουργών Οικονομικών – Υγείας – Επικράτειας και του Διοικητή της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων.».
6. Ωστόσο, κατά την κρίση μου, οι προαναφερόμενοι ισχυρισμοί των ενδιαφερομένων παρίστανται ως παντελώς αβάσιμοι για τους ακόλουθους λόγους:
(α) Καταρχάς, τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα που συλλέγονται και τηρούνται στο ΣΗΣ από την ΗΔΙΚΑ, ως εκτελούσα την επεξεργασία για λογαριασμό του Υπουργείου Υγείας, για καθορισμένους, ρητούς και νόμιμους σκοπούς, σύμφωνα με τα διαλαμβανόμενα ιδίως στις διατάξεις του Ν. 3892/2010 και του άρθρου 9 παρ. 2 στοιχ. (η) του ΓΚΠΔ (GDPR), δύνανται σαφώς να τύχουν περαιτέρω επεξεργασίας κατά τρόπο συμβατό προς τους σκοπούς αυτούς, σύμφωνα με τη θεμελιώδη αρχή του περιορισμού του σκοπού, που κατοχυρώνεται στις διατάξεις του άρθρου 5 παρ. 1 στοιχ. (β) του ΓΚΠΔ (GDPR) για κάθε επεξεργασία κάθε κατηγορίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Υπό την έννοια αυτή, τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα που συλλέγονται και τηρούνται στο ΣΗΣ δύνανται πχ. να τύχουν περαιτέρω επεξεργασίας εφόσον η επεξεργασία είναι απαραίτητη για τη θεμελίωση, άσκηση ή υποστήριξη νομικών αξιώσεων ή όταν τα δικαστήρια ενεργούν υπό τη δικαιοδοτική τους ιδιότητα (κατά το άρθρο 9 παρ. 2 στοιχ. (στ) του ΓΚΠΔ (GDPR)) ή εφόσον η επεξεργασία είναι απαραίτητη για λόγους ουσιαστικού δημόσιου συμφέροντος, βάσει του δικαίου της Ένωσης ή κράτους μέλους, το οποίο είναι ανάλογο προς τον επιδιωκόμενο στόχο, σέβεται την ουσία του δικαιώματος στην προστασία των δεδομένων και προβλέπει κατάλληλα και συγκεκριμένα μέτρα για τη διασφάλιση των θεμελιωδών δικαιωμάτων και των συμφερόντων του υποκειμένου των δεδομένων (κατά το άρθρο 9 παρ. 2 στοιχ. (ζ) του ΓΚΠΔ (GDPR)).
(β) Ακολούθως, τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα που συλλέγονται και τηρούνται στο ΣΗΣ από την ΗΔΙΚΑ, ως εκτελούσα την επεξεργασία για λογαριασμό του Υπουργείου Υγείας, υφίστανται θεμιτή περαιτέρω επεξεργασία, στη βάση των ως άνω διατάξεων του άρθρου 24 του Ν. 4865/2021 και της ως άνω ΚΥΑ υπ’ αρ. ΓΠ.οικ. 7586/2022 «Καθορισμός διαδικασίας προσδιορισμού των υπόχρεων προσώπων και επιβολής του διοικητικού προστίμου της παρ. 4 του άρθρου 24 του ν. 4865/2021 (Α΄ 238)», προκειμένου να προσδιοριστούν με ακρίβεια τα υπόχρεα προς εμβολιασμό πρόσωπα, κατά τις διατάξεις αυτών των νομοθετημάτων. Η «ένδειξη χρήσης συνταγογράφησης», στην οποία αναφέρονται οι ενδιαφερόμενοι, δεν συνίσταται στην αποκάλυψη και διαβίβαση δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα ειδικής κατηγορίας (σχετικών με την υγεία) των ενδιαφερομένων υποκειμένων από το Υπουργείο Υγείας, ως υπεύθυνο επεξεργασίας, στην ΓΓΠΣΔΔ, ως διακριτό υπεύθυνο επεξεργασίας. Πρόκειται απλά για απάντηση στο ερώτημα (ανά ενδιαφερόμενο πρόσωπο) εάν προκύπτει από τα στοιχεία, που τηρούνται στο ΣΗΣ, ότι το ενδιαφερόμενο πρόσωπο έχει κάνει χρήση ή όχι συνταγογράφησης εντός τελευταίας πενταετίας, προκειμένου να συνεκτιμηθεί το γεγονός αυτό για τον προσδιορισμό του ενδιαφερομένου ως προσώπου, που διαβιεί εντός της ελληνικής επικράτειας την τελευταία πενταετία, και είναι υπόχρεο εμβολιασμού κατά της COVID-19, σύμφωνα με τα διαλαμβανόμενα ιδίως στις διατάξεις της παρ.2 του άρθρου 2 «Διαδικασία και στάδια προσδιορισμού υπόχρεων διοικητικού προστίμου μη τήρησης υποχρεωτικού εμβολιασμού» της εν λόγω ΚΥΑ υπ’ αρ. ΓΠ.οικ. 7586/2022, που ρυθμίζουν τα σχετικά με τη σύσταση και λειτουργία από τη ΓΓΠΣΔΔ, ως υπεύθυνο επεξεργασίας, συστήματος προσδιορισμού υπόχρεων σε εμβολιασμό φυσικών προσώπων.
(γ) Όπως προαναφέρθηκε, η προαναφερόμενη περαιτέρω επεξεργασία είναι θεμιτή, καθόσον ρυθμίζεται ρητά από τις διατάξεις του άρθρου 24 του Ν. 4865/2021 και της ΚΥΑ υπ’ αρ. ΓΠ.οικ. 7586/2022 «Καθορισμός διαδικασίας προσδιορισμού των υπόχρεων προσώπων και επιβολής του διοικητικού προστίμου της παρ. 4 του άρθρου 24 του ν. 4865/2021 (Α΄ 238)», οι οποίες, ως ειδικές νομικές διατάξεις, συνάδουν – κατά την κρίση μου – προς τους προαναφερόμενους κανόνες υπέρτερης τυπικής ισχύος που ρυθμίζουν το δικαίωμα του ατόμου στην προστασία έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Στο πλαίσιο αυτό, υπογραμμίζω ότι ο έλεγχος συμβατότητας πληροί – κατά την κρίση μου – και τα κριτήρια (ύπαρξη ειδικής διάταξης νόμου, τήρηση της θεμελιώδους αρχής της ελαχιστοποίησης κατά το άρθρο 5 παρ. 1 στοιχ (γ) του ΓΚΠΔ (GDPR)), που έχει ρητά θέσει η νομολογία του ΔΕΕ σχετικά με την ερμηνεία και εφαρμογή των κανόνων για την προστασία του ατόμου έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα (Βλ. σχετικά την πλέον πρόσφατη: ΔΕΕ, Απόφαση της 24ης Φεβρουαρίου 2022, στην υπόθεση C‑175/20, «SS» SIA κατά Valsts ieņēmumu dienests).
7. Δεδομένου ότι φρονώ, για τους ανωτέρω λόγους, ότι οι προαναφερόμενοι ισχυρισμοί των ενδιαφερομένων παρίστανται ως παντελώς αβάσιμοι, παρέλκει – κατά την κρίση μου – η εξέταση του ζητήματος ενδεχόμενης απαράδεκτης άσκησης του δικαιώματος περιορισμού στην επεξεργασία, από καθένα από τους ενδιαφερομένους, για το λόγο ότι άσκησαν το εν λόγο δικαίωμα προς τον Υπεύθυνο Προστασίας Δεδομένων (DPO) του Υπουργείου Υγείας και όχι προς το ίδιο το Υπουργείο Υγείας, ως υπεύθυνο επεξεργασίας. Πράγματι, φρονώ ότι προέχει, για καθένα από τους ενδιαφερόμενους και για το σύνολό τους, η εξέταση του ζητήματος της ουσιαστικής διασφάλισης του δικαιώματος του ατόμου στην προστασία έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και όχι η εμπλοκή σε τυπολατρικές αναλύσεις. Από τη στιγμή που η «δήλωση άσκησης του δικαιώματος περιορισμού» υποβλήθηκε στον Υπεύθυνο Προστασίας Δεδομένων (DPO) του Υπουργείου Υγείας, δέον θεωρηθεί ότι ήθελε κριθεί στην ουσία της από το Υπουργείο Υγείας, ως υπεύθυνο επεξεργασίας, αφού λάβει υπόψη του τη γνώμη του ΥΠΔ / DPO.
8. Θεωρώ αναγκαία ηθική και νομική μου υποχρέωση να υπογραμμίσω για μία ακόμα φορά δημοσίως ότι η ανάγκη αντιμετώπισης της πανδημίας COVID-19 δεν επιτρέπεται – κατά την κρίση μου – να οδηγεί σε παραβιάσεις του θεμελιώδους δικαιώματος του ατόμου στην προστασία έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα (Βλ. αναλυτικά Ζωγραφόπουλος Δ., «Πανδημία και Προσωπικά Δεδομένα, in Συλλογικό, «Covid-19. Πρακτικά ζητήματα έννομης προστασίας», Εκδόσεις ΝΟΜΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ, Αθήνα, 2021, 440 σελ., σσ. 323-367). Ωστόσο, στην υπό κρίση υπόθεση, δεν διαπιστώθηκαν – πάντοτε κατά την κρίση μου – τέτοιες παραβιάσεις. Θεωρώ αναγκαίο να απευθύνω έκκληση προς τους πολίτες της Χώρας να μην παρασύρονται – ούτε κατά τη διάρκεια της πανδημίας ούτε γενικότερα – από παντελώς αβάσιμες αναλύσεις, που κυκλοφορούν αβίαστα και αφειδώς στο διαδίκτυο. Και το κυριότερο, απευθύνω έκκληση σε όσους δεν έχουν εμβολιαστεί κατά της COVID-19 ήδη να σπεύσουν να εμβολιαστούν. Είναι ο πλέον ασφαλής και σίγουρος τρόπος να αντιμετωπίσουμε την πανδημία COVID-19.
Με βάση τα προαναφερόμενα:
(α) Οι διαλαμβανόμενοι στις υπό κρίση πανομοιότυπες και τυποποιημένες «ΔΗΛΩΣΕΙΣ Άσκησης του δικαιώματος περιορισμού της επεξεργασίας των προσωπικών δεδομένων μου που περιέχονται στην Βάση Δεδομένων Συστήματος Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης κατ’ άρθρο 18 παρ. 1 περ. β΄ ΓΚΠΔ» προς το Υπουργείο Υγείας ισχυρισμοί τυγχάνουν παντελώς αβάσιμοι, στο μέτρο που επικαλούνται υποτιθέμενες παραβιάσεις του δικαιώματος κάθε ενδιαφερομένου στην προστασία έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, για τους λόγους που διεξοδικά εκτέθηκαν.
(β) Το Υπουργείο Υγείας, ως υπεύθυνος επεξεργασίας, δύναται να απορρίψει το αίτημα περιορισμού στην επεξεργασία, που έχει ασκήσει κάθε ενδιαφερόμενος κατά τα προαναφερόμενα.
Πηγή: lawspot.gr