Γιατί η Επιτροπή προτείνει μια πρωτοβουλία ασφαλούς συνδεσιμότητας;
Η λειτουργία της οικονομίας μας και η ασφάλειά μας εξαρτώνται όλο και περισσότερο από την ασφαλή και ανθεκτική συνδεσιμότητα. Η ψηφιακή υπερσυνδεσιμότητα και ο τεχνολογικός μετασχηματισμός οδηγούν σε πρωτοφανή αύξηση της ζήτησης για υπηρεσίες που εξαρτώνται από τεχνολογίες παρυφών. Υπάρχει επίσης μια άνευ προηγουμένου ζήτηση για υπηρεσίες δορυφορικών επικοινωνιών, ενώ οι νέες τεχνολογικές εξελίξεις θέτουν νέες απαιτήσεις ασφάλειας των συστημάτων επικοινωνιών που χρησιμοποιούμε και έχουν οδηγήσει στην εμφάνιση λύσεων χαμηλής λανθάνουσας καθυστέρησης. Ως αποτέλεσμα αυτής της τεχνολογικής προόδου, διαπιστώνουμε την εμφάνιση διαφόρων μεγα-συστοιχιών που λαμβάνουν κρατική στήριξη ή επιδότηση, μεταξύ άλλων, από τις ΗΠΑ, την Κίνα και τη Ρωσία. Ταυτόχρονα, το γεωπολιτικό πλαίσιο, οι κυβερνοαπειλές και οι υβριδικές απειλές προκαλούν περαιτέρω ανησυχίες για την ασφάλεια και την ανθεκτικότητα.
Υπάρχει πράγματι αναντιστοιχία μεταξύ αυτών των ταχέως εξελισσόμενων κυβερνητικών αναγκών και των διαθέσιμων, τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, λύσεων της ΕΕ στον τομέα των ασφαλών, αξιόπιστων και ευέλικτων υπηρεσιών δορυφορικών επικοινωνιών, οι οποίες καθίστανται ιδίως δυνατές από τις τεχνολογικές εξελίξεις που προκύπτουν από τις μεσαίες και χαμηλές περίγειες τροχιές.
Αυτές οι λύσεις που σχετίζονται με την ασφάλεια θα πρέπει να είναι ευρωπαϊκές ώστε να διασφαλίζεται η εγγυημένη πρόσβαση χωρίς περιορισμούς, με την αποφυγή εξαρτήσεων από τρίτες χώρες και την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των αξιακών αλυσίδων μας.
Ταυτόχρονα, υπάρχει έλλειψη διαθέσιμων συχνοτήτων προς εκχώρηση και τροχιακών θέσεων λόγω της ραγδαίας αύξησης των μεγα-συστοιχιών δορυφόρων. Η απουσία έγκαιρης δράσης σε επίπεδο ΕΕ θα έθετε επίσης σε κίνδυνο την ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας της ΕΕ σε βασικές τεχνολογίες και αγορές.
Στην πρωτοβουλία θα αξιοποιηθεί η εμπειρογνωσία της ευρωπαϊκής διαστημικής βιομηχανίας, τόσο από τους καθιερωμένους βιομηχανικούς παράγοντες όσο και από το οικοσύστημα του νέου διαστήματος. Ως εκ τούτου, η παγκόσμια δορυφορική συνδεσιμότητα έχει καταστεί πλέον στρατηγικός πόρος για την προστασία, την ασφάλεια και την ανθεκτικότητα της ΕΕ και των κρατών μελών της.
Τι αναμένεται να επιτευχθεί με την παρούσα πρωτοβουλία;
Στόχος της παρούσας πρότασης είναι η ανάπτυξη ενός ασφαλούς και αυτόνομου διαστημικού συστήματος συνδεσιμότητας για την παροχή εγγυημένων και ανθεκτικών δορυφορικών επικοινωνιών, και ιδίως για:
- να διασφαλιστεί για τους κυβερνητικούς χρήστες η μακροπρόθεσμη διαθεσιμότητα σε παγκόσμιο επίπεδο αξιόπιστων, ασφαλών και οικονομικά αποδοτικών υπηρεσιών δορυφορικών επικοινωνιών που υποστηρίζουν την προστασία των υποδομών ζωτικής σημασίας, την επιτήρηση, τις εξωτερικές δράσεις και τη διαχείριση κρίσεων, αυξάνοντας έτσι την ανθεκτικότητα των κρατών μελών·
- να καταστεί δυνατή η εμπορική υψηλής ταχύτητας ευρυζωνική διαθεσιμότητα σε ολόκληρη την Ευρώπη, την άρση των νεκρών ζωνών και τη διασφάλιση της συνοχής σε όλες τις περιοχές των κρατών μελών, και την παροχή συνδεσιμότητας σε γεωγραφικές περιοχές στρατηγικού ενδιαφέροντος, όπως η περιοχή της Αρκτικής και η Αφρική.
Ειδικότερα, οι στόχοι της πρωτοβουλίας είναι:
- η ανάπτυξη, η κατασκευή και η θέση σε λειτουργία ενός πολυτροχιακού διαστημικού συστήματος συνδεσιμότητας που θα βρίσκεται στην αιχμή της τεχνολογίας, το οποίο θα προσαρμόζεται συνεχώς στην εξέλιξη της ζήτησης για κυβερνητικές δορυφορικές επικοινωνίες, δεδομένων των υφιστάμενων και των μελλοντικών πόρων των κρατών μελών·
- η συμπλήρωση της ενωσιακής δεξαμενής ικανοτήτων και υπηρεσιών δορυφορικών επικοινωνιών και η ενσωμάτωση της υποδομής του επίγειου τμήματος GOVSATCOM που αναφέρεται στο άρθρο 67 του κανονισμού (ΕΕ) 2021/696·
- η συμβολή στην κυβερνοανθεκτικότητα έναντι των κυβερνοαπειλών και των ηλεκτρομαγνητικών απειλών και στην επιχειρησιακή κυβερνοασφάλεια, και η ενσωμάτωση της ευρωπαϊκής διαστημικής υποδομής κβαντικών επικοινωνιών (EuroQCI) ώστε να καταστεί δυνατή η ασφαλής μετάδοση κρυπτογραφικών κλειδιών·
- η βελτίωση της ανθεκτικότητας των υποδομών τηλεπικοινωνιών της Ένωσης·
- η βελτίωση και η επέκταση των ικανοτήτων και των υπηρεσιών άλλων συνιστωσών του διαστημικού προγράμματος της Ένωσης·
- η παροχή κινήτρων για την ανάπτυξη καινοτόμων και ανατρεπτικών τεχνολογιών και η χρήση του οικοσυστήματος του νέου διαστήματος· και
- η δημιουργία ενός περιβάλλοντος ευνοϊκού για την περαιτέρω ανάπτυξη ευρυζωνικών συνδέσεων υψηλής ταχύτητας και αδιάλειπτης συνδεσιμότητας σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Μια σημαντική πτυχή είναι η συμπληρωματικότητα της πρωτοβουλίας με τις υφιστάμενες επίγειες υποδομές συνδεσιμότητας, οι οποίες προσθέτουν το «τελευταίο μίλι» και προσφέρουν υψηλό βαθμό εφεδρειών.
Ποιες είναι οι πρακτικές εφαρμογές του συστήματος;
Η πρωτοβουλία αυτή θα προσφέρει κινητή και σταθερή ευρυζωνική δορυφορική πρόσβαση, δορυφορική ζεύξη για υπηρεσίες B2B, δορυφορική πρόσβαση για μεταφορές, ενισχυμένα δίκτυα μέσω δορυφόρων και δορυφορικές ευρυζωνικές συνδέσεις και υπηρεσίες βασιζόμενες στο υπολογιστικό νέφος. Μπορεί να στηρίξει την υπολογιστική παρυφών, το διαδίκτυο των πραγμάτων, την αυτόνομη οδήγηση, την ηλεκτρονική υγεία, την έξυπνη εργασία και εκπαίδευση, τη συνδεσιμότητα εν πτήσει και στη θάλασσα, καθώς και την έξυπνη γεωργία.
Οι χρήσεις επεκτείνονται πέραν αυτών των τομέων, σε τρεις βασικούς πυλώνες: i) επιτήρηση, ii) διαχείριση κρίσεων· iii) σύνδεση και προστασία βασικών υποδομών. Παρακάτω παρατίθενται ορισμένα παραδείγματα.
i) επιτήρηση συνόρων, θαλάσσιων και απομακρυσμένων περιοχών· τηλεκατευθυνόμενα αεροπορικά συστήματα (RPAS) κάλυψη της περιοχής της Αρκτικής· επιτήρηση του διαστήματος και υποστήριξη στρατιωτικών αποστολών·
ii) πολιτική προστασία· ΚΕΠΠΑ/ΚΠΑΑ και εθνικές αποστολές· ανθρωπιστική βοήθεια· τηλεϊατρική· και καταστάσεις έκτακτης ανάγκης έρευνας και διάσωσης στη θάλασσα·
iii) ασφαλείς επικοινωνίες θεσμών, όπως πρεσβείες, Ευρωπόλ κ.ά.· διαχείριση αεροπορικών, οδικών και σιδηροδρομικών υποδομών· διαχείριση και έλεγχος έξυπνων δικτύων στους τομείς της ενέργειας, των οικονομικών συναλλαγών, της υγείας κ.ά.· Βελτίωση του Galileo και αναμετάδοση δεδομένων του Copernicus.
Τι είναι καινούργιο σε σύγκριση με τα υφιστάμενα συστήματα;
Οι κυβερνήσεις, οι πολίτες και τα θεσμικά όργανα της ΕΕ εξαρτώνται όλο και περισσότερο από τη συνδεσιμότητα. Οι αυξανόμενες και εξελισσόμενες ανάγκες τους απαιτούν λύσεις μεγαλύτερης ασφάλειας, χαμηλής λανθάνουσας καθυστέρησης και μεγαλύτερου εύρους ζώνης, εξ ου και η ανάγκη εγγυημένης πρόσβασης σε ανθεκτικές λύσεις μέσω καινοτόμων τεχνολογιών, μεταξύ άλλων από το οικοσύστημα του νέου διαστήματος. Ως εκ τούτου, το προβλεπόμενο σύστημα θα λειτουργήσει ως διαμορφωτής της τεχνολογικής εξέλιξης.
Η ασφάλεια θα είναι μία από τις κύριες διαφορές, καθώς το σύστημα θα βασίζεται στην κβαντική κρυπτογράφηση μέσω του EuroQCI, και στην ενισχυμένη κυβερνοασφάλεια μέσω μιας ασφαλούς εκ σχεδιασμού προσέγγισης για τις υποδομές.
Μια άλλη σημαντική διαφορά, για παράδειγμα με το GOVSATCOM, έγκειται στην εκμετάλλευση των ικανοτήτων που προκύπτουν από τις πολλαπλές τροχιές, ιδίως από νέους δορυφόρους LEO που μπορούν να καλύψουν τόσο i) τις ποιοτικές ανάγκες χαμηλής λανθάνουσας καθυστέρησης όσο και ii) την ανάγκη για παγκόσμια κάλυψη.
Ποιο είναι το χρονοδιάγραμμα της πρωτοβουλίας;
Η κατάρτιση του προγράμματος θα ακολουθήσει σταδιακή προσέγγιση με στόχο την ποιότητα. Η αρχική ανάπτυξη και εγκατάσταση θα μπορούσε να ξεκινήσει ήδη από το 2023. η παροχή αρχικών υπηρεσιών και η δοκιμή κβαντικής κρυπτογράφησης σε τροχιά από το 2025· και η πλήρης εγκατάσταση με την ενσωματωμένη κβαντική κρυπτογράφηση που επιτρέπει πλήρεις υπηρεσίες από το 2028.
Ποιες είναι οι δημοσιονομικές επιπτώσεις;
Το συνολικό κόστος εκτιμάται σε 6 δισ. EUR. Η συνεισφορά της Ένωσης στο πρόγραμμα από το 2022 έως το 2027 ανέρχεται σε 2,4 δισ. EUR σε τρέχουσες τιμές.
Η χρηματοδότηση θα προέλθει από διάφορες πηγές του δημόσιου τομέα (προϋπολογισμός της ΕΕ, συνεισφορές των κρατών μελών και του ΕΟΔ) και από επενδύσεις του ιδιωτικού τομέα.
Όσον αφορά τη χρηματοδότηση της ΕΕ, θα διαμορφωθεί κατά τρόπο ώστε να μην υπονομεύσει την υλοποίηση των υφιστάμενων διαστημικών συνιστωσών του κανονισμού της ΕΕ για το διάστημα, ιδίως του Galileo και του Copernicus.
Με ποιον τρόπο; Ποιες είναι οι επιλογές υλοποίησης;
Η σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ) είναι η προτιμώμενη επιλογή, δεδομένου ότι η άμεση συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα, αφενός, παρέχει τις ασφαλείς, ανθεκτικές και καινοτόμες κυβερνητικές υπηρεσίες που απαιτούνται και, αφετέρου, δημιουργεί ένα περιβάλλον ευνοϊκό για την περαιτέρω ανάπτυξη ευρυζωνικών συνδέσεων υψηλής ταχύτητας και αδιάλειπτης συνδεσιμότητας σε ολόκληρη την Ευρώπη, εξαλείφοντας τις νεκρές ζώνες επικοινωνιών και διασφαλίζοντας τη συνοχή σε όλες τις επικράτειες των κρατών μελών, καθώς και παρέχοντας συνδεσιμότητα σε γεωγραφικές περιοχές στρατηγικού ενδιαφέροντος, δηλαδή στην Αφρική και στην περιοχή της Αρκτικής.
Μέσω μιας ανταγωνιστικής διαδικασίας σύναψης συμβάσεων, η Επιτροπή δύναται να συνάψει σύμβαση παραχώρησης για την υλοποίηση της απαιτούμενης λύσης και την προστασία των συμφερόντων της Ένωσης και των κρατών μελών. Η συμμετοχή της βιομηχανίας μέσω ΣΔΙΤ επιτρέπει στον εταίρο του ιδιωτικού τομέα να συμπληρώσει την υποδομή του προγράμματος με επιπλέον ικανότητες μέσω πρόσθετων ιδίων επενδύσεων.
Είναι σημαντικό να δοθεί προσοχή στο γεγονός ότι η αγορά δορυφορικών επικοινωνιών για εμπορικές υπηρεσίες είναι ήδη εδραιωμένη. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή θα δώσει ιδιαίτερη προσοχή στο πλαίσιο της ΣΔΙΤ ώστε να μην παραγκωνίζει τις εμπορικές επενδύσεις και οι όροι των συμβάσεων θα αντικατοπτρίζουν τον βαθμό κινδύνου που αναλαμβάνει ο ιδιωτικός τομέας. Ο ρόλος του δημόσιου τομέα θα αντικατοπτρίζεται επαρκώς στη μελλοντική διακυβέρνηση, με ιδιαίτερη προσοχή στην ασφάλεια των υποδομών και τον αυστηρό έλεγχο του κόστους, του χρονοδιαγράμματος και των επιδόσεων.
Η Επιτροπή θα είναι ο διαχειριστής του προγράμματος για τη σύσταση και την εποπτεία της παραχώρησης. Ο Οργανισμός της ΕΕ για το Διαστημικό Πρόγραμμα θα αναλάβει την παροχή των κυβερνητικών υπηρεσιών και ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος θα επιφορτιστεί με την εποπτεία των δραστηριοτήτων ανάπτυξης και επικύρωσης.
Ποια είναι τα οφέλη των συμπράξεων δημοσίου-ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ);
Τα κύρια οφέλη περιλαμβάνουν:
- βελτιστοποίηση του κόστους, δηλαδή απόκτηση ενός συστήματος σε χαμηλότερο κόστος, η Ένωση μοιράζεται τους κινδύνους σχεδιασμού, ανάπτυξης και εγκατάστασης με τον ιδιωτικό φορέα·
- ο ανταγωνισμός επιτρέπει καινοτόμες λύσεις κατά τη διαδικασία παραχώρησης, ιδίως μέσω της συμμετοχής του βιομηχανικού οικοσυστήματος του νέου διαστήματος και ενισχύει την ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας της ΕΕ. Προκειμένου να διασφαλιστεί η ασφάλεια και η διαθεσιμότητα των κυβερνητικών υπηρεσιών, η Ένωση θα έχει στην κυριότητά της το τμήμα της υποδομής του συστήματος που σχετίζεται με την ασφάλεια.
- ο/οι παραχωρησιούχος/-οι εκμεταλλεύεται/-ονται το σύστημα για να παρέχει εμπορικές υπηρεσίες, δημιουργώντας έτσι πρόσθετα οφέλη για τον κατάντη τομέα· ο επιμερισμός των δαπανών ανάπτυξης και εγκατάστασης δομοστοιχείων κοινών τόσο για τις κυβερνητικές όσο και για τις εμπορικές υποδομές, καθώς και για τα λειτουργικά κόστη, δημιουργεί μια αμοιβαιοποίηση υψηλής δυναμικότητας.
Οι Ευρωπαίοι πολίτες θα επωφεληθούν επίσης από τις βελτιωμένες επιχειρησιακές επιδόσεις του είδους, της ποικιλίας και της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών.
Πώς θα συμμετάσχουν οι μεγάλες, οι μικρομεσαίες και οι πολύ μικρές επιχειρήσεις;
Η διαστημική βιομηχανία, συμπεριλαμβανομένου του νέου διαστήματος, θα προωθήσει την καινοτομία σε ανάντη διαστημικές τεχνολογίες, εκτοξευτές και κατάντη εφαρμογές που θα της επιτρέψουν να αυξήσει την ανταγωνιστικότητά της σε παγκόσμιο επίπεδο.
Ο κλάδος του νέου διαστήματος θα μπορέσει να συμμετάσχει μέσω της τεχνολογικής καινοτομίας κατά την ανάπτυξη και την εκτέλεση του προγράμματος και την παροχή υπηρεσιών που είναι δυνατή κατά την εκμετάλλευση μέσω της σύμβασης παραχώρησης.
Η σύναψη των δημόσιων συμβάσεων θα πρέπει επίσης να διασφαλίζει αποτελεσματικό και διαφανή ανταγωνισμό, να ενισχύει την τεχνολογική αυτονομία της ΕΕ και να διασφαλίζει τη συμμόρφωση με τις απαιτήσεις που σχετίζονται με την ασφάλεια, τη συνέχεια των υπηρεσιών και την αξιοπιστία.
Η συμμετοχή της ψηφιακής βιομηχανίας είναι επίσης ιδιαίτερα σημαντική. Η εκμετάλλευση ενός τέτοιου συστήματος θα προσφέρει στους φορείς εκμετάλλευσης τηλεπικοινωνιών αυξημένη δυναμικότητα, αξιοπιστία και ασφάλεια των υπηρεσιών. Επιπλέον, η εμπορική διάσταση θα επιτρέψει στις υπηρεσίες λιανικής να προσεγγίσουν περισσότερους ιδιώτες χρήστες σε ολόκληρη την ΕΕ.
Όλες οι άλλες επιχειρήσεις θα επωφεληθούν από ασφαλή και αξιόπιστη συνδεσιμότητα, η οποία θα τους επιτρέψει να παρέχουν νέες υπηρεσίες, λιγότερο ευάλωτες σε κυβερνοαπειλές και διαταραχές λειτουργίας.
Μπορούν να συμμετάσχουν στην πρωτοβουλία μέρη εκτός ΕΕ;
Σύμφωνα με τον στόχο της παροχής ασφαλών κυβερνητικών υπηρεσιών δορυφορικών επικοινωνιών, το προβλεπόμενο ασφαλές διαστημικό σύστημα συνδεσιμότητας της ΕΕ θα αποτελέσει στρατηγικό πόρο με γεωπολιτικές επιπτώσεις. Αποσκοπεί στη μείωση της εξάρτησης της Ευρώπης από μη ευρωπαϊκές λύσεις.
Οι ανάγκες των κυβερνητικών χρηστών απαιτούν εγγυημένη πρόσβαση χωρίς περιορισμούς για την ασφάλεια των υπηρεσιών συνδεσιμότητας. Ως εκ τούτου, οποιαδήποτε κρίσιμη εξάρτηση από μη ενωσιακές υποδομές δορυφορικών επικοινωνιών θα ήταν επιζήμια για την ακεραιότητα, την ανθεκτικότητα και τη βιωσιμότητα των δραστηριοτήτων της Ένωσης.
Η συμμετοχή στο πρόγραμμα μπορεί να είναι ανοικτή σε τρίτες χώρες ή σε διεθνή οργανισμό επί τη βάσει σύναψης διεθνούς συμφωνίας (άρθρο 218 της ΣΛΕΕ). Υπάρχουν λεπτομερείς διατάξεις που διέπουν την εν λόγω συμμετοχή ανάλογα με τη σχέση που έχουν δημιουργήσει οι εν λόγω τρίτες χώρες με την Ένωση.
Κατ’ αρχήν, τρίτες χώρες και διεθνείς οργανισμοί μπορούν να έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες ασφαλούς συνδεσιμότητας της Ένωσης εάν συνάπτουν διεθνή συμφωνία (άρθρο 218 της ΣΛΕΕ) και συμμορφώνονται με την προστασία των διαβαθμισμένων πληροφοριών που κατοχυρώνεται στον κανονισμό της Ένωσης για το διάστημα (άρθρο 43).
Πηγή: lawnet.gr
