Το ChatGPT κυκλοφόρησε χωρίς τυμπανοκρουσίες μέσα από μια ταπεινή ανακοίνωση στο μπλογκ της εταιρείας OpenAI, ακριβώς πριν από ένα χρόνο, στις 30 Νοεμβρίου 2022, και μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα προκάλεσε «σεισμό». Σε πέντε ημέρες είχε ένα εκατομμύριο χρήστες και 100 εκατομμύρια σε δύο μήνες. Εως τη στιγμή της κυκλοφορίας του ελάχιστοι γνώριζαν τι κάνει η OpenAI και πόσω μάλλον τι είναι αυτό το GPT (Generative Pretrained Transformer– Παραγωγικός Προεκπαιδευμένος Μετασχηματιστής), το οποίο ακόμα είναι άγνωστη έννοια για τον περισσότερο κόσμο.
Παρά τα πολλά εξόφθαλμα λάθη του, έδωσε αμέσως την εντύπωση ότι η αληθινά σκεπτόμενη μηχανή ίσως είναι πολύ πιο κοντά απ’ όσο νομίζαμε.
Μέσα σε μια στιγμή, λοιπόν, ολόκληρος ο πλανήτης απέκτησε το προνόμιο της χρήσης ενός εξελιγμένου εργαλείου τεχνητής νοημοσύνης με το οποίο μπορεί ο καθένας να ανοίξει διάλογο για οτιδήποτε έρθει στο μυαλό του και να πάρει απαντήσεις που συχνά δεν μπορείς να πεις αν έρχονται από άνθρωπο ή από μηχανή. Πρόκειται για ένα πολυεργαλείο το οποίο μπορεί να πετύχει σε εξετάσεις Νομικής, μπορεί να γράψει κώδικα, μυθοπλασία, συνταγές μαγειρικής, μπορεί να καταλάβει τι περιέχει μια εικόνα και να βγάλει λογικά συμπεράσματα. Ο χαρακτηρισμός chatbot μαζικής χρήσης ίσως και να το αδικεί. Ωστόσο, αν προκάλεσε αμέσως συζητήσεις, είναι γιατί παρά τα πολλά εξόφθαλμα λάθη του, έδωσε αμέσως την εντύπωση ότι η αληθινά σκεπτόμενη μηχανή ίσως να είναι πολύ πιο κοντά απ’ όσο νομίζαμε έως τώρα.
Ονειρο ή εφιάλτης;
Μέσα σ’ ένα χρόνο το ChatGPT έχει καταφέρει να αναστατώσει τους πάντες, και πρώτα απ’ όλους τις κυβερνήσεις, οι οποίες αναζητούν παγκοσμίως ρεαλιστικούς τρόπους ώστε να διαχειριστούν αυτό το μεγάλο τεχνολογικό κύμα που έχει σηκωθεί μπροστά απ’ τα μάτια όλων μας. Από τα Ηνωμένα Εθνη έως το Κογκρεσο και τον Λευκό Οίκο, κι από τις Βρυξέλλες έως το Πεκίνο, πλήθος επιτροπών και υποεπιτροπών ασχολούνται με τις εξελίξεις στην επονομαζόμενη «Παραγωγική Τεχνητή Νοημοσύνη» (Generative AI), δηλαδή με την τεχνολογία που υποστηρίζει το ChatGPT, συζητώντας διακηρύξεις, ψηφίσματα και νομοσχέδια. Είναι σαν το ChatGPT να ξύπνησε απότομα τις πολιτικές ηγεσίες σε κάτι που ακόμα δεν ξέρουμε αν είναι όνειρο ή εφιάλτης.
Πρακτικά, οι πρώτες σοβαρές αντιδράσεις για το ChatGPT ήρθαν από το πεδίο της εκπαίδευσης. Η προοπτική της χρήσης των Μεγάλων Γλωσσικών Μοντέλων (ΜΓΜ) στη συγγραφή μαθητικών και φοιτητικών εργασιών δεν ακούστηκε πολύ καθησυχαστική στα αυτιά των διδασκόντων. Οι πιο αισιόδοξοι ωστόσο σκέφτηκαν ότι η δεξιότητα της εποχής του ChatGPT θα είναι να μάθουμε να κάνουμε καλύτερες ερωτήσεις και να αξιολογούμε πιο κριτικά τις απαντήσεις που λαμβάνουμε. Στη συνέχεια, ήρθαν οι αντιδράσεις των καλλιτεχνών. Ποιος δίνει το δικαίωμα στην OpenAI να χρησιμοποιεί τα έργα μας για να εκπαιδεύει τα μοντέλα της, ώστε να μιμούνται μάλιστα το προσωπικό μας στυλ; Και πάλι, οι πιο αισιόδοξοι είπαν ότι στον κόσμο του ChatGPT προβάδισμα θα πάρουν όσοι μάθουν να συνεργάζονται καλύτερα με τη μηχανή. Σταδιακά, όσο ο κόσμος δοκίμαζε το νέο εργαλείο, είχε και κάτι έντονο να πει. Ελάχιστοι έμειναν αδιάφοροι απέναντι στη μαγεία του διαλογικού μοντέλου.
Η «μάχη» των κολοσσών και ο σύγχρονος Οπενχάιμερ
Αμέσως μετά το λανσάρισμα του ChatGPT, η Microsoft έσπευσε να επενδύσει 10 δισ. δολάρια στην OpenAI και να ενσωματώσει το εργαλείο στη μηχανή αναζήτησης Bing. Ξαφνικά, μια ευρεσιτεχνία μηχανικών της Google, ο αλγόριθμος Transformer (μετασχηματιστής), έγινε η κινητήρια δύναμη της πιο πολλά υποσχόμενης εταιρείας της Microsoft. Η Google, όπως ήταν αναμενόμενο, δεν κάθισε με σταυρωμένα τα χέρια. Δημοσίευσε το δικό της ΜΓΜ, το Bard, και στήριξε ακόμα περισσότερο την DeepMind, την εταιρεία που έχει τον ίδιο τελικό στόχο με την OpenAI: την επίτευξη της τεχνητής γενικής νοημοσύνης ή, αλλιώς, της υπερνοημοσύνης.
Το ChatGPT είναι πλέον ένα σημαντικό ορόσημο, μια καθοριστική στιγμή στην ιστορία της τεχνητής νοημοσύνης. Βλέποντας από τον Νοέμβριο του 2022 έως σήμερα τη ραγδαία ανάπτυξη των μοντέλων, ένα μεγάλο πλήθος ειδικών και μη έχει σπεύσει να προειδοποιήσει για τον υπαρξιακό κίνδυνο που θέτει η εξέλιξη της AI. Ανάμεσά τους ο Τζέφρι Χίντον, ο επονομαζόμενος «νονός» της μηχανικής μάθησης, ο οποίος αποκηρύσσει το έργο μιας ζωής ως σύγχρονος Οπενχάιμερ, για να σημάνει τον συναγερμό. Την άνοιξη του 2023, όταν κυκλοφόρησε το πιο εξελιγμένο μοντέλο της εφαρμογής, το GPT-4, ένας εξίσου μεγάλος αριθμός ερευνητών και μη της AI (33.709 τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές) υπογράφει μια έκκληση για ένα εξάμηνο μορατόριουμ στην έρευνα των ΜΓΜ. Ο Χίντον παραιτείται από την Google, και τον Μάιο μια σειρά προσωπικοτήτων απ’ τον Μπιλ Γκέιτς, τον CEO της OpenAI Σαμ Αλτμαν μέχρι τον Ντέμη Χασάμπη της DeepMind, καθώς και τον Χίντον υπογράφουν ένα κείμενο 23 λέξεων το οποίο αναφέρει χαρακτηριστικά: «Ο μετριασμός του κινδύνου αφανισμού από την Τεχνητή Νοημοσύνη θα πρέπει να αποτελέσει παγκόσμια προτεραιότητα μαζί με άλλους κινδύνους κοινωνικής κλίμακας, όπως οι πανδημίες και ο πυρηνικός πόλεμος».
Ενας χρόνος, σαν μια δεκαετία
Χωρίς την εμφάνιση του ChatGPT τίποτα απ’ όλα αυτά δεν θα είχε συμβεί. Είναι εύλογο να μιλάμε για ένα σεισμό που ξεκίνησε μια χιονοστιβάδα. Σε πυκνότητα γεγονότων, ο χρόνος αυτός μοιάζει με δεκαετία. Βέβαια, δεν ανησυχούν όλοι τόσο πολύ· ούτε για τους ίδιους λόγους. Ο Γιαν Λεκούν, για παράδειγμα, κάτοχος του βραβείου Τιούρινγκ μαζί με τον Χίντον και τον Γιόσουα Μπέντζιο, και επικεφαλής της ΑΙ στη Meta, υποστηρίζει ότι τα μοντέλα αυτά πρέπει να είναι ανοικτού κώδικα, όπως το Llama της Meta, ώστε να μην υπάρχει ο κίνδυνος κατάχρησης εξουσίας. Αλλοι επιμένουν ότι πρέπει να μην ανακοπεί η έρευνα των ΜΓΜ, για να μη χαθεί το μομέντουμ, και μπούμε σ’ έναν ακόμα χειμώνα της AI. Και κάποιοι άλλοι υποστηρίζουν ότι άδικα ανησυχούμε για τον κίνδυνο αφανισμού μας από την ΑΙ, καθώς τα ΜΓΜ δεν θα αποκτήσουν ποτέ δυνατότητες υπερνοημοσύνης.
Σε κάθε περίπτωση, το ChatGPT άνοιξε χρήσιμες συζητήσεις για το μέλλον της εργασίας, για την ποιότητα της ενημέρωσης, για την ηθική των προγραμματιστών, για την κυβερνοασφάλεια, για τη συγκέντρωση εξουσίας, για την ανθρώπινη αυτονομία. Αν μια εφαρμογή που μπορεί να δίνει καλές απαντήσεις ξεσηκώνει τόσο κουρνιαχτό, τότε τι θα γίνει αν μπορεί να διατυπώνει και πρωτότυπα ερωτήματα; Για ένα σημαντικό αριθμό μελών της κοινότητας της ΑΙ φαίνεται ότι η ημέρα εκείνη θα έρθει σε λιγότερο από μια δεκαετία, κι ίσως αυτός είναι ο λόγος που το ChatGPT δεν αντιμετωπίζεται γενικά με μεγάλη ψυχραιμία. Μέσα σ’ ένα μόλις χρόνο το ChatGPT έστρεψε το ενδιαφέρον ενός παγκόσμιου κοινού για τις εξελίξεις στην τεχνητή νοημοσύνη. Αργά ή γρήγορα αυτό θα έπρεπε κάποια στιγμή να συμβεί, καθώς μιλάμε για μια τεχνολογία ασύλληπτης δύναμης.
Η επιτάχυνση των εξελίξεων ζαλίζει, αλλά το γεγονός αυτό δεν θα μας εμποδίζει να αξιοποιούμε και να διασκεδάζουμε τις προβλέψιμες απαντήσεις των ΜΓΜ.
Το μόνο βέβαιο είναι ότι προς το παρόν το ChatGPT είναι ατελές. Το λεξικό του Κέιμπριτζ ανακοίνωσε πρόσφατα ότι η Λέξη της Χρονιάς για το 2023 είναι το hallucination (η παραίσθηση), μια ευθεία αναφορά στις ασυνάρτητες απαντήσεις που δίνει συχνά το ChatGPT. Κανείς δεν ξέρει αν το επόμενο μοντέλο, το GPT-5, θα είναι ένα βήμα πιο κοντά στην υπερνοημοσύνη ή μια μερικώς βελτιωμένη εκδοχή του υφιστάμενου. Θα χρειαστεί να περιμένουμε, ίσως όχι για πολύ ακόμα. Η επιτάχυνση των εξελίξεων ζαλίζει, αλλά το γεγονός αυτό δεν θα μας εμποδίζει να αξιοποιούμε και να διασκεδάζουμε τις προβλέψιμες απαντήσεις των ΜΓΜ. Μέσα σ’ όλα, εμφανίστηκε ένα νέο επάγγελμα, εκείνο του prompt engineer, του ειδικού που ξέρει να γράφει καλές ερωτήσεις (prompts) στα ΜΓΜ.
Είναι αλήθεια ότι υπάρχουν πολλοί τρόποι για να δει κανείς το ChatGPT. Είναι πολύ καινούργιο άλλωστε για να κατασταλάξουμε σε μια γνώμη. Αλλος μπορεί να το βλέπει απλά σαν έναν ατελή αλλά πολύ χρήσιμο ψηφιακό βοηθό, άλλος σαν έναν τρομερό μάγο, άλλος σαν κάτι διαβολικό. Στον συγγραφέα Τομ Γκούντγουιν, πάντως, το ChatGPT του θυμίζει τα ωροσκόπια. «Αν θέλετε να πιστεύετε ότι είναι καταπληκτικό και ακριβές, τότε θα το δείτε έτσι και θα το λατρέψετε. Ο κόσμος θα μοιάζει μαγικός, λογικός, κατανοητός, γνωστός. Αν νομίζετε τώρα ότι είναι μια ανοησία, θα το δείτε επίσης έτσι. Θα σας φανεί τυχαίο, γελοίο, θα νομίζετε ότι όσοι πιστεύουν σε αυτό είναι χαμένοι και ανόητοι. Ολα όσα βλέπετε από αυτό θα σας φαίνονται αληθοφανή αλλά γενικά άχρηστα. Και αν η καριέρα σας εξαρτάται από την πίστη στη δύναμή του, θα μιλάτε γι’ αυτό όλη μέρα, θα βρείτε εκεί τη φυλή σας και θα διαδίδετε το θαύμα όποτε μπορείτε. Ακόμα κι αν κατά βάθος πιστεύετε ότι όλα αυτά δεν είναι παρά η πώληση ενός ονείρου. Είναι πολύ δύσκολο να αξιολογήσει κάποιος αντικειμενικά την ποιότητα αυτού που κάνει, καθώς είμαστε όλοι στιγματισμένοι από τις προηγούμενες πεποιθήσεις μας, και από το πώς θέλουμε να βλέπουμε τον κόσμο. Πολλοί άνθρωποι θέλουν να δουν τη μαγεία. Πολλοί άνθρωποι θέλουν να πιστεύουν ότι οι άνθρωποι είναι η μαγεία και ότι οι υπολογιστές δεν θα πλησιάσουν ποτέ. Πολύ λίγα δεδομένα θα το αλλάξουν αυτό».
Πηγή: Kathimerini.gr
